पाँच वीर पुर्खा जसले नेपालको इतिहासमा बलिदान दिए
नेपालको इतिहास वीरता र बलिदानका गाथाहरूले भरिएको छ। यस भूमिले आफ्नो स्वतन्त्रता र सार्वभौमसत्ताको रक्षा गर्न अनगिन्ती वीरहरू जन्माएको छ। यिनै वीरहरू मध्ये पाँच जना यस्ता पुर्खा छन्, जसको बलिदानले नेपालको इतिहासमा स्वर्णिम अक्षरले लेखिएको छ। उनीहरूले देश र जनताको लागि गरेको त्याग र समर्पण आज पनि हामी सबैको लागि प्रेरणाको स्रोत बनेको छ। आज हामी तिनै पाँच वीर पुर्खाको बलिदानको कथालाई चर्चा गर्नेछौं।
१. पृथ्वीनारायण शाह: नेपाल एकीकरणका नायक
पृथ्वीनारायण शाह, नेपालको इतिहासमा एकीकरण अभियानका नायक मानिन्छन्। उनको जन्म वि.सं. १७७९ मा गोर्खा राज्यमा भएको थियो। उनले सानै उमेरदेखि नेपाललाई एकताबद्ध गर्ने सपना देखेका थिए। त्यस समयमा नेपाल विभिन्न राज्यहरूमा विभाजित थियो, र तिनीहरू आपसमा लडिरहन्थे। पृथ्वीनारायण शाहले यो अवस्थालाई बुझे र सबै राज्यहरूलाई एकताबद्ध गरी एउटा बलियो राष्ट्र बनाउने अठोट गरे। यो महान कार्यको थालनी उनले नुवाकोट विजयबाट गरे। नुवाकोट उपत्यकाको प्रवेशद्वार भएकाले यसको सामरिक महत्त्व थियो। वि.सं. १८०१ मा नुवाकोट विजय गरेपछि पृथ्वीनारायण शाहले आफ्नो एकीकरण अभियानलाई तीव्रता दिए। उनले मकवानपुर, काठमाडौं उपत्यका, कीर्तिपुर, भक्तपुर जस्ता महत्वपूर्ण राज्यहरूलाई जितेर आफ्नो राज्यमा मिलाए।
पृथ्वीनारायण शाहको एकीकरण अभियान धेरै चुनौतीपूर्ण थियो। उनले शक्तिशाली राज्यहरू र विदेशी शक्तिहरूसँग लड्नुपरेको थियो। तर, उनको दृढ संकल्प, साहस र कुशल नेतृत्वले गर्दा उनले सफलता पाए। उनले आफ्नो सेनालाई आधुनिक हतियार र युद्धकलाको तालिम दिए। साथै, उनले विभिन्न राज्यहरूका जनतालाई आफ्नो अभियानमा सहभागी गराउन सफल भए। पृथ्वीनारायण शाहले नेपाललाई एकताबद्ध मात्र गरेनन्, उनले नेपालको पहिचान र स्वाभिमानलाई पनि जोगाए। उनले नेपाललाई “असला हिन्दुस्तान” को रूपमा चिनाए र नेपाली जनतालाई आफ्नो संस्कृति र परम्पराको रक्षा गर्न प्रेरित गरे। उनको योगदानलाई सम्मान गर्दै उनलाई नेपालको राष्ट्रपिताको रूपमा चिनिन्छ। पृथ्वीनारायण शाहको एकीकरणको दृष्टिकोण आज पनि सान्दर्भिक छ। हामीले उनको बलिदान र योगदानबाट पाठ सिकेर देशलाई अझ बलियो र समृद्ध बनाउनुपर्छ।
२. अमरसिंह थापा: नेपालको गौरव
अमरसिंह थापा, नेपालको इतिहासमा एक वीर योद्धा र देशभक्तको रूपमा चिनिन्छन्। उनको जन्म वि.सं. १८०८ मा भएको थियो। उनी पृथ्वीनारायण शाहका विश्वासिला सेनापतिमध्ये एक थिए। अमरसिंह थापाले नेपालको एकीकरण अभियानमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए। उनले पश्चिम नेपालका धेरै राज्यहरूलाई जितेर नेपालमा मिलाए। उनको बहादुरी र कुशलताको कारणले गर्दा नेपालको सिमाना पश्चिममा कुमाऊँ-गढवालसम्म विस्तार भएको थियो। अमरसिंह थापाले नेपालको स्वाधीनताको लागि लडेका थिए। उनले अंग्रेजहरूसँगको युद्धमा नेपाली सेनाको नेतृत्व गरेका थिए। वि.सं. १८७१-१८७२ मा भएको नेपाल-अंग्रेज युद्धमा उनले देखाएको वीरता र साहसको गाथा आज पनि नेपालीहरूले गर्वका साथ सम्झन्छन्। उनले मकवानपुरको युद्धमा अंग्रेजहरूलाई पराजित गरेका थिए। तर, अन्ततः अंग्रेजहरूले नेपाललाई घेराबन्दी गरेपछि उनले सन्धि गर्नुपर्ने अवस्था आयो।
अमरसिंह थापाले नेपालको लागि गरेको योगदान अतुलनीय छ। उनले आफ्नो जीवन देश र जनताको लागि समर्पण गरे। उनी एक इमान्दार, कर्तव्यनिष्ठ र साहसी योद्धा थिए। उनको देशभक्ति र त्यागको भावनाले हामीलाई सधैं प्रेरित गरिरहनेछ। अमरसिंह थापाको बलिदान नेपालको इतिहासमा सधैं अमर रहनेछ। उनले देखाएको वीरता र देशभक्तिको बाटोमा हिँड्न हामी सबै नेपालीहरूले प्रेरणा लिनुपर्छ। अमरसिंह थापा जस्ता वीरहरूले आफ्नो जीवन बलिदान नगरेको भए, आज नेपालको इतिहास अर्कै हुने थियो। उनीहरूले आफ्नो रगत र पसिनाले यो देशलाई सिंचेका छन्। त्यसैले हामीले उनीहरूलाई सधैं सम्मान गर्नुपर्छ।
३. बलभद्र कुँवर: देउरालीको लडाइँका नायक
बलभद्र कुँवर, नेपाली इतिहासमा वीरता र साहसको प्रतीकको रूपमा चिनिन्छन्। उनको जन्म वि.सं. १८३० मा भएको थियो। उनी नेपाल-अंग्रेज युद्धका एक महान योद्धा थिए। बलभद्र कुँवरले देउरालीको लडाइँमा नेपाली सेनाको नेतृत्व गरेका थिए। यो लडाइँ नेपालको इतिहासमा एउटा महत्वपूर्ण घटना हो। देउराली गढीमा भएको यो लडाइँमा बलभद्र कुँवर र उनका सेनाले अंग्रेज सेनालाई बहादुरीपूर्वक सामना गरेका थिए। अंग्रेजहरूले देउराली गढीलाई घेरा हालेका थिए, तर बलभद्र कुँवर र उनका सेनाले हार मानेनन्। उनीहरूले धेरै दिनसम्म अंग्रेज सेनालाई गढीमा प्रवेश गर्न दिएनन्। बलभद्र कुँवरले आफ्नो सानो सेनाको साथ ठूलो अंग्रेज सेनालाई पराजित गरेका थिए। यो लडाइँमा नेपाली सेनाले देखाएको वीरता र साहसको चर्चा आज पनि हुन्छ।
बलभद्र कुँवरको देउरालीको लडाइँमा गरेको बलिदान नेपाली इतिहासमा स्वर्णिम अक्षरले लेखिएको छ। उनले आफ्नो देशको लागि लड्दा आफ्नो ज्यानको पर्वाह गरेनन्। उनको वीरता र साहसले नेपालीहरूलाई सधैं प्रेरणा दिनेछ। बलभद्र कुँवर एक सच्चा देशभक्त थिए। उनले आफ्नो जीवन देश र जनताको लागि समर्पण गरे। उनको योगदानलाई हामीले कहिल्यै बिर्सनु हुँदैन। बलभद्र कुँवर जस्ता वीरहरूले आफ्नो वीरता प्रदर्शन नगरेको भए, नेपालको इतिहास अर्कै हुने थियो। उनीहरूले आफ्नो रगत र पसिनाले यो देशलाई बचाएका छन्। त्यसैले हामीले उनीहरूलाई सधैं सम्मान गर्नुपर्छ।
४. भक्ति थापा: ८० वर्षको उमेरमा पनि देशको लागि लडे
भक्ति थापा, नेपालको इतिहासमा एक प्रेरणादायी व्यक्तित्व हुन्। उनको जन्म वि.सं. १७९८ मा भएको थियो। उनी नेपाल-अंग्रेज युद्धमा लडेका एक वीर योद्धा थिए। भक्ति थापाको विशेष कुरा के थियो भने उनी ८० वर्षको उमेरमा पनि देशको लागि लडेका थिए। यो उमेरमा मानिसहरू आराम गर्छन्, तर भक्ति थापाले आफ्नो देशको लागि लड्ने अठोट गरे। उनले नालापानीको लडाइँमा नेपाली सेनाको नेतृत्व गरेका थिए। यो लडाइँमा उनले देखाएको वीरता र साहसको गाथा आज पनि नेपालीहरूले गर्वका साथ सम्झन्छन्। भक्ति थापाले आफ्नो जीवनको अन्तिम क्षणसम्म पनि देशको लागि लडे। उनी लडाइँमा मारिए, तर उनको वीरता र साहस सधैं अमर रहनेछ।
भक्ति थापाको बलिदान नेपालको इतिहासमा एउटा महत्वपूर्ण घटना हो। उनले आफ्नो देशको लागि लड्दा उमेरलाई बाधा मानेनन्। उनको देशभक्ति र त्यागको भावनाले हामीलाई सधैं प्रेरित गरिरहनेछ। भक्ति थापा एक सच्चा देशभक्त थिए। उनले आफ्नो जीवन देश र जनताको लागि समर्पण गरे। उनको योगदानलाई हामीले कहिल्यै बिर्सनु हुँदैन। भक्ति थापा जस्ता वीरहरूले आफ्नो वीरता प्रदर्शन नगरेको भए, नेपालको इतिहास अर्कै हुने थियो। उनीहरूले आफ्नो रगत र पसिनाले यो देशलाई बचाएका छन्। त्यसैले हामीले उनीहरूलाई सधैं सम्मान गर्नुपर्छ।
५. लखन थापा: नेपालको पहिलो शहीद
लखन थापा, नेपालको इतिहासमा पहिलो शहीदको रूपमा चिनिन्छन्। उनको जन्म वि.सं. १८९० मा भएको थियो। उनी राणा शासनको विरुद्धमा आवाज उठाएका एक क्रान्तिकारी थिए। लखन थापाले राणा शासनको अत्याचार र दमनको विरोध गरेका थिए। उनले जनतालाई राणा शासनको विरुद्धमा एकजुट हुन आह्वान गरे। उनले आफ्नो गाउँका मानिसहरूलाई संगठित गरेर राणा शासनको विरुद्धमा विद्रोह गरे। तर, राणा शासकहरूले उनलाई पक्राउ गरी वि.सं. १९३३ मा झुण्ड्याएर मारे। लखन थापाले राणा शासनको विरुद्धमा गरेको बलिदान नेपालको इतिहासमा सधैं अमर रहनेछ। उनी नेपालको पहिलो शहीद हुन् र उनले देखाएको साहस र देशभक्तिले नेपालीहरूलाई सधैं प्रेरणा दिनेछ।
लखन थापाको बलिदानले नेपालमा प्रजातन्त्रको स्थापनाको लागि मार्ग प्रशस्त गर्यो। उनले आफ्नो जीवन देश र जनताको लागि बलिदान दिए। उनको योगदानलाई हामीले कहिल्यै बिर्सनु हुँदैन। लखन थापा जस्ता वीरहरूले आफ्नो जीवन बलिदान नगरेको भए, आज नेपालमा प्रजातन्त्र आउने थिएन। उनीहरूले आफ्नो रगत र पसिनाले यो देशलाई स्वतन्त्र बनाएका छन्। त्यसैले हामीले उनीहरूलाई सधैं सम्मान गर्नुपर्छ। लखन थापाको त्याग र बलिदानलाई हामीले सधैं स्मरण गर्नुपर्छ।
यी पाँच वीर पुर्खाको बलिदान नेपालको इतिहासमा सधैं अमर रहनेछ। उनीहरूले आफ्नो जीवन देश र जनताको लागि समर्पण गरे। उनीहरूको त्याग र बलिदानबाट हामीले धेरै कुरा सिक्न सक्छौं। हामीले उनीहरूको देशभक्ति, वीरता र साहसलाई आफ्नो जीवनमा अनुसरण गर्नुपर्छ। तब मात्र हामीले उनीहरूलाई सच्चा श्रद्धाञ्जली दिन सक्छौं। नेपालको इतिहास यस्ता वीर गाथाहरूले भरिएको छ। हामीले यो इतिहासलाई भावी पुस्तासम्म पुर्याउनुपर्छ।